Joker: Folie à Deux bevat geen gevecht met Batman. Het vervolg op het oorsprongsverhaal van 2019 – waarin we leerden hoe de kwalen van Gotham een ​​demente clown voortbrachten – brengt het niet allemaal terug naar het eeuwige melodrama tussen Bruce Wayne en zijn prethuisspiegel. In plaats daarvan is de figuur die tot in de diepten van Joker’s ziel reikt Harley Quinn, zijn sidekick, medewerker en minnaar, die in het DC-universum vaak met behoorlijk wat lichtzinnigheid wordt getekend. Hier krijgt ze echter een zware opdracht. Lady Gaga, die Harley speelt, moet zich afvragen hoe iemand verliefd kan worden op een van de grootste schurken uit de fictie. Dus zingt ze met hem mee en voegt zich bij haar mezzosopraan met zijn bas. Ze lacht om al zijn slechte grappen. Ze krabbelt een demonische lippenstiftglimlach over zijn gezicht. En af en toe helpt ze zijn eeuwige dorst naar wraak te lessen. De film presenteert een argument dat we, om de Joker echt te begrijpen, in de schoenen moeten stappen van iemand die hem aanbidt. Hoewel Folie à Deux is om een ​​hele reeks redenen een mislukking, maar het slaagt wel als bewijs van Harley’s immense kracht als personage. Hoe kan deze kleine slechterik uit Batmans immense schurkengalerij anders de tweede hoofdrolspeler worden in een van de grootste films van het jaar?

De onwaarschijnlijkheid van de Harley Quinn-renaissance kan niet worden onderschat, vooral als je haar vergelijkt met haar leeftijdsgenoten. Superman werd bedacht in 1938, op een moment dat de basisgrammatica van stripboeken nog in de maak was. Het team achter het personage, auteur Jerry Siegel en kunstenaar Joe Shuster, zegende hem met een kogelvrij lichaam, Hollywood-looks en, belangrijker nog, een onvermoeibare morele code van goody-two-shoes. Superman werd eropuit gestuurd om Metropolis te redden, en de superheldenbusiness heeft rekening gehouden met het onmiskenbare flauwheid sindsdien een van zijn vaandeldragers. DC probeerde snel nieuwe intriges te ontginnen uit de zeer lucratieve sjabloon die het creëerde. Batman – die een jaar later, in 1939, zijn debuut maakte – bracht een kwetsbaarder, menselijker uiterlijk met zich mee, maar ook hij werd gekenmerkt door een vervreemdend, vastberaden verlangen naar gerechtigheid. Twee jaar later verscheen Wonder Woman, het laatste lid van het DC-driemanschap, met in wezen dezelfde gestalt als Superman, zij het met een zwaardere dosis Amerikaans oorlogspatriottisme (met sterren bezaaide onderbroeken) en slechts een vleugje BDSM. (Wie zou niet graag vastgebonden willen worden aan haar Lasso van Waarheid?)

Acht decennia later blijven alle drie deze personages stripboeken en headline-franchisefilms verkopen. (De terugkeer van Superman, na een reeks gezwollen Henry Cavill-projecten, zal volgend jaar een nieuw tijdperk van DC-cinema inluiden.) En toch is Harley Quinn er om de een of andere reden in geslaagd gelijke tred te houden met – en soms te verduisteren – deze heilige drie-eenheid. In 2016, toen DC zijn tijdlijn reconstrueerde met de Wedergeboorte bevordering, Harley Quinn nr. 1 er zijn naar verluidt 400.000 exemplaren van verkocht – meer dan enig Batman-nummer dat dat jaar werd uitgebracht. Kort daarna doopte DC-uitgever Jim Lee Harley tot de “vierde pijler” van het merk van het bedrijf, waardoor ze feitelijk in de binnenste cirkel terechtkwam naast de gewaardeerde tachtigjarige iconen uit de Gouden Eeuw.

Het was een stoutmoedige bewering. Superman, Batman en Wonder Woman delen dezelfde facturering als een sidekick? Een personage dat voor het eerst verscheen in de jaren negentig? Maar de weddenschap van DC heeft zijn vruchten afgeworpen. Tegenwoordig bloeit de Harley-business, waarbij bijna het hele bedrijf rond haar charme is gestructureerd. Ze steunde zowel het slordige 2016 Zelfmoordploeg en het verrassend verrukkelijke vervolg uit 2021, blijft ze de hoofdrol spelen in haar eigen waanzinnige Max-serie (die binnenkort aan het vijfde seizoen begint) die consequent lovende kritieken krijgt van critici, en wanneer Roofvogels getankt aan de kassa, heeft Warner Bros. naar verluidt opdracht gegeven tot een titelaanpassing na de release om de naam van de beste box-office-trekking, Miss Puddin ‘ zelf, op de voorgrond te plaatsen. Gaandeweg trok het personage een verzameling legitieme A-listers aan die graag een stem wilden geven aan Harley’s winnende merk van waanzin. Voordat Gaga haar kenmerkende zwarte schijven aantrok, waren Margot Robbie, Jenny Slate (in De Lego Batman-film), en Kaley Cuoco (in de animatieserie van Max) hebben er allemaal toe bijgedragen dat het personage uit de ingewanden van DC’s apocriefen is getild, en nu de afdruk de aanzet geeft tot een grote filmische comeback – inclusief twee verschillende Batman-universums – zijn er zeker meer afbeeldingen op komst. Dit alles is een totale vernietiging van de stripboekhiërarchie. Twintig jaar geleden zou het bijna ondenkbaar zijn geweest dat een van ‘s werelds beroemdste actrices op een haalbare manier de Oscar-intriges zou kunnen bevredigen door de met het gezicht geschilderde femme fatale van de Joker te spelen. In 2024 lijkt de casting echter bijna verplicht, het logische vervolg op de prijs voor Beste Acteur van haar co-ster.

De opkomst van Harley kan dus worden gelezen als een breuk met de superheldentraditie of de langverwachte evolutie ervan. Het personage bezit geen van de kwaliteiten die we van onze spandex-goden gewend zijn. Harley wordt niet beperkt door een uitgeput plichtsbesef, of een maniakaal verlangen om de orde te handhaven, of vooral een fundamentele behoefte om goed te doen. Niemand zou eraan denken de lucht te verlichten met een signaal voor Harley Quinn om de wereld te redden. In de meeste van haar verhalen is Harley’s eigen zelfontdekking het enige doel. Dat is vooral de reden waarom ze de held van onze tijd is geworden.

Niemand zag dit aankomen. De stripindustrie heeft historisch gezien moeite gehad om nieuwe sterren te verdienen, wat resulteerde in de versteende gerontocratie die het superheldengenre jarenlang heeft gegijzeld. (Sinds 2000 hebben we dit op de een of andere manier meegemaakt vier verschillend Spider-Man tijdlijnen van films. Zelfs de Joker, die zelf in dezelfde periode vier filmuniversums heeft doorlopen, verscheen voor het eerst op het striprek in 1940.) Maar in tegenstelling tot haar DC-collega’s, en zelfs het grootste deel van Marvel’s Avengers, Harley Quinn kroop lang na de oerknal van de superheldenstrips uit de oersoep. Ze debuteerde in 1992 als hulpcrimineel bij Fox’s Batman: de animatieserie, en aanvankelijk was ze gepland voor precies één aflevering. Harley werd gepositioneerd als de psychopathische fangirl van de Joker, genaaid in een rood-met-zwarte catsuit, donkere lippenstift en een narrenpet, die netjes paste bij de paarse smoking van haar baas. Harley deelde de voorliefde van de Joker voor hysterische wreedheid, maar ze deed haar werk met koperachtige Broadway-zwierigheid – een slechterik die werd gemotiveerd door een joyriding-id in plaats van door duistere theorieën over de menselijke natuur. Harley werd oorspronkelijk gespeeld door Arleen Sorkin, een cabaretveteraan, die haar optreden baseerde op een scène in Dagen van ons leven waarin ze een verontwaardigde hofnar speelde die wanhopig lachte voor haar koninklijke publiek. Dat was Harley in een notendop: aantrekkelijk, gevaarlijk en een tikkeltje eigenwijs: een ham die besloten heeft een crimineel te worden.

“De combinatie van het visuele en de performance van Arleen Sorkin was een beetje magisch”, zegt Bruce Timm, mede-maker van Batman: De geanimeerde Serie, in een interview met Vulture jaren later. “(Schrijver) Paul (Dini) begon onmiddellijk haar terugkeer te plannen en zei: ‘Weet je wat? Ik ga dat Harley Quinn-personage terugbrengen.’ ”

Dat deed hij, keer op keer, en na verloop van tijd werd het duidelijk dat Harley Quinn voorbestemd was om de Joker te worden ander folie, een rivaal van de Caped Crusader. Ze maakte de sprong van tv-schermen naar de pagina’s van DC’s strips in 1993, met als hoogtepunt haar eerste officiële oorsprongsverhaal in de Eisner Award-winnende one-shot uit 1994. De Batman-avonturen: Mad Love. Het boek onthult dat Harley Quinn ooit een stagiair was bij Arkham Asylum genaamd Harleen Quinzel, die de therapieafspraken van de Joker bijwoonde en onder zijn heerschappij viel. Nadat ze volledig geïndoctrineerd en volkomen verliefd is geworden, helpt Quinzel haar patiënt uit het gesticht te ontsnappen en terug te keren naar de wetteloze straten van Gotham. Het paar kon hun wensen en behoeften nooit oplossen, waardoor er een ader van giftigheid door hun relatie pulseerde. (In een gedenkwaardig paneel vangen we een glimp op van Harley’s huiselijke fantasie – trouwen, een gezin van beginnende superschurken grootbrengen en samen oud worden – die in stukken wordt gehakt door de onthulling dat de Joker maar één ware liefde heeft, de Batman. ) Het verhaal verhelderde Harley’s onmiskenbare charisma met een vleugje sympathie. Wie is er niet verliefd geweest op de verkeerde persoon? Misschien had Harley in een ander rijk zelfs een held kunnen zijn.

Zo ging het nog een aantal jaren door – Harley en Joker, Bonnie en Clyde, opgesloten in een spiraal van wederzijdse afhankelijkheid – terwijl het personage zich dieper in het hart van het DC-universum wurmde. Naarmate de tijd verstreek, begon de uitgever ook haar kleren uit te trekken. Harley werd ontdaan van haar bodysuit in de enorm succesvolle videogame uit 2009 Batman: Arkham Asiel. De plaats werd ingenomen door een met bloed besmeurde minirok, dijhoge laarzen en een nauwsluitend korset dat zoveel decolleté laat zien dat het de game de beoordeling ‘niet voor de kinderen’ heeft opgeleverd. Harley’s sex-appeal werd gedegradeerd tot subtekst toen ze een tv-programma voor kinderen presenteerde, maar toen ze eenmaal naar de grimmiger uithoeken van het Batman-universum werd getrokken, werd niets aan de verbeelding overgelaten. DC heeft de minxificatie van Harley in 2011 nog verder doorgevoerd, toen het haar op de cover van een Zelfmoordploeg kwestie in een pin-upsilhouet: verdwenen waren de blouse en de rok, waardoor er weinig meer overbleef dan een nauwsluitende hotpants en een barstende bustier.

Dit was de druppel voor een aantal ervaren Harley-fans, die vonden dat DC een van de interessantere vrouwen op de selectie had gereduceerd tot rood vlees voor de mannelijke blik. Zoals Vulture meldde, protesteerden enkele neerslachtige Harley-heads tijdens de Comic-Con van dat jaar tegen het herontwerp. (“Het is dat klassieke idee van ‘ons zoveel mogelijk huid laten zien, want dat zal die tienerjongens binnenbrengen'”, zei een van de organisatoren.) Niettemin bleef Harley’s onbeschaamde seksualiteit hangen, en het personage was populairder dan ooit tevoren. geweest, het lijkt er zeker op dat fans haar nieuwe look zijn gaan accepteren. Een voorbeeld: de Harley Quinn die we in haar Max-serie zien, verschijnt nauwelijks zonder bloot middenrif, en in de afbeelding van Margot Robbie heeft ze berucht een tatoeage op haar kruis gedrukt met de tekst ‘Lucky you’.

Wat je ook van dit wellustige ontwerp vindt, DC heeft het handig afgerond met nieuwe subtiliteiten in haar karakter, die allemaal dimensies bieden die verder gaan dan de dorst. Harley’s intense vriendschap met mede-Batman-vijand Poison Ivy, voortdurend gecodeerd als Sapphic, is een vast onderdeel van de canon geworden. (In zowel de strips als de Max-serie heeft het paar een niet-monogame relatie gehad.) Dit betekent ook dat Harley het heeft uitgemaakt met de Joker en eindelijk verlost is van zijn ondermijnende invloed. Ze zit niet langer vast in een misdaadleven. Ze ervaart de louterende geneugten van genezing. Ze kan nu zelfs met Batman overweg. In een land van psyche-uitwissende schuldgevoelens en verstarde wraaksaga’s – waarin alle helden met dode ouders, vermoorde ooms of vernietigde thuiswerelden lijken te sjouwen – is het enige waar Harley naar op zoek is haar gloed. Ze streeft naar vreugde, niet naar gerechtigheid. In een van de beste scènes uit De zelfmoordploeg, Harley is tot tranen toe geroerd als ze ontdekt dat haar vrienden een team hebben gestuurd om haar te redden van een bende huurlingen, zij het minuten nadat ze ze allemaal zelf heeft neergeschoten. Harley realiseert zich dat er van haar gehouden kan worden. Geen wonder dat we contact met haar hebben.

En uiteindelijk is dit de reden waarom Gaga’s weergave van het personage plat valt. Joker: Folie à Deux laat Harley’s lange verlossingsboog achterwege om haar terug te brengen naar haar laagste punt: een vrouw die verliefd is op een slechte man. Ze wordt tot een sterrenbeeld in zijn universum gemaakt, volkomen gefixeerd, tot het punt dat ze namens hem zou vermoorden. Dit was inderdaad ooit Harley Quinn. Maar eerlijk gezegd, als we tot nu toe iets van haar verhaal hebben geleerd, is het dat ze de Joker misschien nooit meer nodig heeft gehad. alle.